Jaź (Leuciscus idus)
Karpiowate (Cyprinidae)
Woda: rzeka, ujście, jezioro
- W Niemczech gatunek zagrożony
- Forma wyjściowa słynnej złotej orfy
- Wędruje na tarło w górę rzeki
Budowa zewnętrzna
Wyciągnięte, dość wygrzbiecone, bocznie ścieśnione ciało o małej głowie i wąskim, skierowanym nieco skośnie ku górze, otworze gębowym. Łuski, stosunkowo małe, 55-61 wzdłuż linii bocznej. W płetwie grzbietowej 11-12 promieni. Płetwa odbytowa ma ich 12-14, a jej zewnętrzna krawędź jest wklęsła. Zęby gardłowe dwurzędowe, 3.5-5.3. Grzbiet szarozielony do szaroczarnego. Boki jaśniejsze o intensywnym srebrzystym połysku. Brzuch białawy. Oczy żółte. Płetwy grzbietowa i odbytowa niebieskawoszare; pozostałe płetwy czerwonawe. Przeciętnie ma długość 30-50 cm, maksymalnie 80 cm.
Występowanie
W dużych rzekach i jeziorach. Od dorzecza Renu, na północ od Alp aż po Ural. Nie występuje w Europie Południowej i na południe od dorzecza Dunaju.
Tryb życia
Ryba stadna, spędzająca większość czasu w pobliżu powierzchni wody. Jedynie zimą schodzi w jej głębsze partie. Tarło od kwietnia do czerwca. W tym okresie u samców występuje wysypka tarłowa. W celu złożenia ikry stada dojrzałych do rozrodu ryb ciągną w górę rzeki do odcinków o piaszczystym lub żwirowatym dnie. Kleista ikra o średnicy 1,5 mm (40000-115000 sztuk w zależności od wielkości samicy), przyczepia się do kamieni i wodnych roślin. Okres inkubacji trwa 10-20 dni. Po złożeniu ikry tarlaki spływają w dół rzeki. W ślad za nimi, w jej spokojne partie, już w pierwszym roku swego życia podążają młode ryby. Dojrzałość płciową uzyskują w wieku 3-4 lat.
Odżywianie
W okresie młodzieńczym pokarm ich stanowi plankton zwierzęcy i roślinny. Później zjadają robaki, skorupiaki, larwy owadów i małe mięczaki.
Ciekawostki
Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy jazia to... jaświca, jeżlica, kosłacz i orfa.
Wędkarstwo - Jaź
Wymiar ochronny: do 25 cm
Okres ochronny: brak okresu ochronnego
Dobowy limit połowu: 3 szt.
Normy medalowe:
brąz: 2 kg / srebro: 2.5 kg / złoto: 3 kg
Rekord Polski: 5.1 kg, 82 cm
Jaź rośnie do 80 cm długości i 5 kg masy ciała. Rekord świata (Latvia) jazia złowionego na wędkę wynosi: 5,50 kg.
Rada wędkarska
Ponieważ jaź, zwłaszcza latem, chętnie przebywa tuż pod powierzchnią wody, czatując na spadające na nią owady, z powodzeniem można łowić go na muchówkę, stosując jako przyunętę sztuczne muchy, pasikoniki lub chrząszcze. W chłodniejszej porze roku należy stosować metodę gruntową, używając jako przynęty kukurydzy, grochu, rosówek lub ciasta.